Sankcja kredytu darmowego to prawdopodobnie jeden z najgorętszych tematów ostatnich miesięcy w branży bankowej. Skutecznie przyćmiewa on nawet sprawę Frankowiczów. Trudno się dziwić, skoro zdaniem niektórych prawników, ten istniejący już w polskim prawie mechanizm może przysporzyć kredytodawcom niemniejszych kłopotów niż kredyty hipoteczne oparte o CHF. O co dokładnie chodzi z SKD?

Definicja sankcji kredytu darmowego

Sankcja darmowego kredytu to przepis, który obowiązuje wyłącznie w odniesieniu do kredytów konsumenckich. Ustawodawca wprowadził go w celu zapewnienia większej ochrony konsumentom oraz minimalizacji błędów i nieścisłości w umowach kredytowych zawieranych na terenie Polski.

Zastosowanie tego mechanizmu możliwe jest na podstawie art. 45 Ustawy o kredycie konsumenckim. Przepis ten precyzyjnie określa, jakie naruszenia wymogów ustawowych pozwalają kredytobiorcy na zwrócenie jedynie kwoty kapitału, którą pożyczył od instytucji finansowej.

Korzystając z tej sankcji, kredytodawca traci prawo do dochodzenia dodatkowych kosztów związanych z kredytem, a kredytobiorca jest zobowiązany do spłaty jedynie sumy pierwotnie pożyczonego kapitału. W efekcie bank musi również zwrócić wszelkie koszty pozakapitałowe, które kredytobiorca już poniósł.

Mówiąc wprost – SKD to mechanizm chroniący konsumenta, który pozwala spłacić kredyt jedynie do kwoty pożyczonych pieniędzy (bez żadnych kosztów dodatkowych), jeśli podmiot udzielający pożyczki nie dopełnił ciążących na nim ustawowych obowiązków informacyjnych.

Kredyt konsumencki, tzn. jaki?

Kredyt konsumencki to forma finansowania przeznaczona dla osób fizycznych, która służy realizacji ich prywatnych potrzeb, takich jak zakup dóbr czy usług. Wyróżnia go przede wszystkim regulacja prawna zapewniająca konsumentom wysoki poziom ochrony, określona w Ustawie o kredycie konsumenckim. W odróżnieniu od innych rodzajów kredytów, takich jak kredyty hipoteczne czy inwestycyjne, kredyt konsumencki nie jest związany z działalnością gospodarczą ani zawodową. Charakteryzuje się także określonym limitem kwotowym oraz obowiązkiem kredytodawcy do jasnego informowania o kosztach, takich jak oprocentowanie, prowizje czy inne opłaty, co pozwala konsumentom lepiej ocenić warunki i podjąć świadomą decyzję.

Jakie kredyty kwalifikują się do skorzystania z SKD?

Do skorzystania z sankcji kredytu darmowego kwalifikują się kredyty konsumenckie, które spełniają kryteria określone w Ustawie o kredycie konsumenckim. Są to przede wszystkim kredyty udzielane osobom fizycznym na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą lub zawodową, w kwocie do 255 550 zł. Sankcja może być zastosowana w przypadku umów o kredyt gotówkowy, ratalny, kredyt w formie limitu na karcie kredytowej, a także w przypadku niektórych umów pożyczek. Warunkiem koniecznym jest jednak stwierdzenie, że kredytodawca naruszył przepisy prawa, na przykład nie dopełnił obowiązku prawidłowego poinformowania konsumenta o kosztach kredytu, warunkach spłaty lub innych istotnych elementach umowy. W takich sytuacjach kredytobiorca zyskuje możliwość spłaty jedynie kwoty kapitału, bez ponoszenia dodatkowych kosztów, takich jak odsetki czy opłaty.

Jakie obowiązki niedopełnione przez kredytodawce, uprawniają kredytobiorcą do skorzystania z sankcji kredytu darmowego?

Kredytobiorca może skorzystać z sankcji kredytu darmowego, jeśli kredytodawca nie dopełnił określonych ustawą obowiązków. Najczęściej dotyczą one naruszeń związanych z procesem informacyjnym oraz konstrukcją umowy. Do najważniejszych zaniedbań kredytodawcy należą:

1. Brak przekazania formularza informacyjnego – kredytodawca musi dostarczyć konsumentowi ustandaryzowany formularz zawierający wszystkie kluczowe informacje o kredycie, takie jak całkowity koszt, RRSO (Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania), warunki spłaty oraz konsekwencje niespłacania zobowiązania.
2. Nieprawidłowości w umowie kredytowej – umowa musi być sporządzona zgodnie z wymogami prawa, jasno określając m.in. całkowitą kwotę kredytu, harmonogram spłat, wysokość oprocentowania, prowizje i inne koszty. Brak tych elementów lub podanie niepełnych informacji może skutkować sankcją.
3. Nieujawnienie rzeczywistego kosztu kredytu – kredytodawca jest zobowiązany do przejrzystego przedstawienia wszystkich opłat związanych z kredytem, w tym odsetek, prowizji i ewentualnych opłat dodatkowych.
4. Niewłaściwa informacja o prawie do odstąpienia od umowy – kredytobiorca musi być poinformowany o przysługującym mu prawie odstąpienia od umowy w terminie 14 dni bez podawania przyczyny.
5. Brak informacji o procedurach reklamacyjnych i konsekwencjach niespłacania kredytu – kredytodawca musi jasno określić, jakie będą skutki zalegania ze spłatą, takie jak naliczanie odsetek za zwłokę czy możliwość wypowiedzenia umowy.

Jeśli kredytodawca naruszy którykolwiek z tych obowiązków, konsument ma prawo żądać uznania kredytu za darmowy, co oznacza, że spłaca jedynie pożyczoną kwotę kapitału bez dodatkowych kosztów. Oczywiście powyższa lista przewinień kredytodawców nie jest zamknięta, a przedstawia najczęściej wskazywane niedopełnienia, które powinny kwalifikować dany przypadek do uruchomienia procedury SKD.

Co zrobić, aby skorzystać z SKD?

Aby skorzystać z sankcji kredytu darmowego, należy w pierwszej kolejności dokładnie przeanalizować umowę kredytową pod kątem uchybień popełnionych przez kredytodawcę. W przypadku wykrycia naruszeń, takich jak brak wymaganych informacji, błędne przedstawienie kosztów kredytu czy niezgodności z przepisami Ustawy o kredycie konsumenckim, kredytobiorca powinien złożyć do kredytodawcy pisemne oświadczenie o zastosowaniu sankcji kredytu darmowego. Proces ten wymaga jednak precyzyjnego przygotowania dokumentacji i znajomości prawa, dlatego warto skorzystać z pomocy doświadczonej kancelarii prawnej, która specjalizuje się w prawie konsumenckim. Profesjonalne wsparcie pozwoli zwiększyć szanse na skuteczne wyegzekwowanie swoich praw i uniknięcie błędów formalnych, które mogłyby utrudnić dochodzenie roszczeń.